Lịch sự tự kỷ
Trích A History of Autism - trang 243-244
Tình hình tự kỷ ở Việt Nam là một câu chuyện thú vị. Một trong những nhân vật đi đầu về tự kỷ của thế giới, Giáo sự Margot Prior, thuộc trường Đại học Melbourne, Úc, đã có 3 tuần ở Hà nội hồi tháng 10 năm 2001. Bà nhận thấy Viện Tậm lý ở Hà nội có nhiều người trong số 24 nhà khoa học xã hội đã có bằng Đại học ở Nga, và đang được tập huấn sau đại học ở Pháp. Prior viết:
"Nhu cầu về dịch vụ tâm lý lâm sàng ở Việt Nam rất lớn, mà lại hầu như chưa có dịch vụ này phục vụ người dân trừ khi họ bị bênh tâm thần rõ rệt. Lòng quyết tâm, nhiệt huyết, nhiệt tâm và mong muốn học hỏi ở những nhà tâm lý học nghiên cứu trẻ ở Viện Tâm lý rất đáng kể. Nhưng họ không được tiếp cận với sách báo và các thông tin nghiên cứu cập nhật, những thứ mà chúng ta vẫn nghiễm nhiên coi là sẵn có."
Prior nói rằng dịch vụ và các cơ hội giáo dục đặc biệt cho trẻ tự kỷ ở Việt Nam là rất sơ sài và các gia đình ở trong hoàn cảnh rất khốn cùng tuyệt vọng. “Hoàn cảnh của họ tương tự với những gì diễn ra ở Úc những năm 1960, khi tự kỷ mới được công nhận và người ta mới phát triển các dịch vụ.”
Trong thời gian ở thăm Việt Nam, bà Prior đã góp phần hỗ trợ cho việc thành lập câu lạc bộ cha mẹ trẻ tự kỷ để đấu tranh cho các dịch vụ giúp trẻ tự kỷ.
Hiệp hội Y khoa ước tính rằng trong số 83 triệu dân Việt Nam, 160,000 người mắc chứng tự kỷ. Bác sỹ Đỗ Thúy Lan, người của hiệp hội nói hồi năm 2007 rằng các cha mẹ đã từng tìm đến Hội trẻ em khuyết tật Việt Nam đã nói rằng họ không biết phải làm gì khi con có vấn đề về phát triển. Nhiều người nói họ cảm thấy xấu hổ cho người khác biết con họ không phát triển hoặc có hành vi không bình thường. “Một số thậm chí còn không muốn công nhận việc bác sỹ chuẩn đoán con bị tự kỷ và cứ tiếp tục cho con đi kiểm tra về hành vi và sự phát triển ở nhiều nơi khác nhau. Khi họ đi đến chỗ chịu hợp tác cho con trị liệu thì đã quá muộn để có thể can thiệp cho con hiệu quả.”
Quá trình can thiệp này đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa bác sỹ nhi, bác sỹ tâm lý, và các giáo viên nhưng điều này vô cùng khó khăn vì ở Việt Nam không có mô hình giáo dục đặc biệt nào cả, bà Lan nói.
Tình hình tự kỷ ở Việt Nam là một câu chuyện thú vị. Một trong những nhân vật đi đầu về tự kỷ của thế giới, Giáo sự Margot Prior, thuộc trường Đại học Melbourne, Úc, đã có 3 tuần ở Hà nội hồi tháng 10 năm 2001. Bà nhận thấy Viện Tậm lý ở Hà nội có nhiều người trong số 24 nhà khoa học xã hội đã có bằng Đại học ở Nga, và đang được tập huấn sau đại học ở Pháp. Prior viết:
"Nhu cầu về dịch vụ tâm lý lâm sàng ở Việt Nam rất lớn, mà lại hầu như chưa có dịch vụ này phục vụ người dân trừ khi họ bị bênh tâm thần rõ rệt. Lòng quyết tâm, nhiệt huyết, nhiệt tâm và mong muốn học hỏi ở những nhà tâm lý học nghiên cứu trẻ ở Viện Tâm lý rất đáng kể. Nhưng họ không được tiếp cận với sách báo và các thông tin nghiên cứu cập nhật, những thứ mà chúng ta vẫn nghiễm nhiên coi là sẵn có."
Prior nói rằng dịch vụ và các cơ hội giáo dục đặc biệt cho trẻ tự kỷ ở Việt Nam là rất sơ sài và các gia đình ở trong hoàn cảnh rất khốn cùng tuyệt vọng. “Hoàn cảnh của họ tương tự với những gì diễn ra ở Úc những năm 1960, khi tự kỷ mới được công nhận và người ta mới phát triển các dịch vụ.”
Trong thời gian ở thăm Việt Nam, bà Prior đã góp phần hỗ trợ cho việc thành lập câu lạc bộ cha mẹ trẻ tự kỷ để đấu tranh cho các dịch vụ giúp trẻ tự kỷ.
Hiệp hội Y khoa ước tính rằng trong số 83 triệu dân Việt Nam, 160,000 người mắc chứng tự kỷ. Bác sỹ Đỗ Thúy Lan, người của hiệp hội nói hồi năm 2007 rằng các cha mẹ đã từng tìm đến Hội trẻ em khuyết tật Việt Nam đã nói rằng họ không biết phải làm gì khi con có vấn đề về phát triển. Nhiều người nói họ cảm thấy xấu hổ cho người khác biết con họ không phát triển hoặc có hành vi không bình thường. “Một số thậm chí còn không muốn công nhận việc bác sỹ chuẩn đoán con bị tự kỷ và cứ tiếp tục cho con đi kiểm tra về hành vi và sự phát triển ở nhiều nơi khác nhau. Khi họ đi đến chỗ chịu hợp tác cho con trị liệu thì đã quá muộn để có thể can thiệp cho con hiệu quả.”
Quá trình can thiệp này đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa bác sỹ nhi, bác sỹ tâm lý, và các giáo viên nhưng điều này vô cùng khó khăn vì ở Việt Nam không có mô hình giáo dục đặc biệt nào cả, bà Lan nói.
Những hiều lầm thông thường về bệnh tự kỷ
Từ những hành vi thể chất và giao tế của người tự kỷ, ta có thể dễ cho rằng tự kỷ là một rối loạn tâm lý, nhưng thực ra tự kỷ là một rối loạn sinh học làm cản trở sự phát triển và trưởng thành của não.
"Ở tự kỷ, những phần não bị ảnh hưởng nhiều nhất thường khiến ba nhóm chức năng bị ảnh hưởng," ông Michael Alessandri, giám đốc điều hành của trung tâm về tự kỷ và các khuyết tật liên quan thuộc trường Đại học Miami nói. "Đó là hành vi xã hội, giao tiếp và những thói quen lặp đi lặp lại, thu hẹp, hay cách trẻ và người lớn tự kỷ tương tác với xung quanh."
Mặc dù ngày nay, người ta đã nhận ra tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh, theo ông Alessandri, chuyên gia của ABCNews.com's phụ trách chuyên mục tư vấn qua điện thoại về tự kỷ nói, tự kỷ vẫn có thể được xem như là một rối loạn phức tạp vì triệu chứng quá đa dạng.
"Các nhà khoa học và bác sỹ lâm sàng giờ đã hiểu rằng tự kỷ không chỉ một thực thể đơn lẻ, mà là nhiều hội chứng gây nên rối loạn phổ tự kỷ," Alessandri nói.
Từ đại dịch thường hàm ý một sự bùng nổ bất ngờ về số người mắc chứng tự kỷ trong một thời gian nhất định.
Mặc dù theo báo cáo của Cơ quan kiểm soát và phòng bệnh dịch hoa kỳ thì cứ 150 trẻ sinh ra thì có một trẻ mắc chứng tự kỷ, một số chuyên gia có thể nhanh chóng trả lời liệu có phải các ca tự kỷ đang tăng đột biến không.
Một số người cho rằng tình trạng này là do định nghĩa về bệnh tự kỷ đã mở rộng hơn và người ta đã định được bệnh sớm hơn.
"Căn bệnh này không phải đang lan rộng hơn, mà chỉ là người ta phát hiện được bệnh này nhiều hơn thôi," Dr. Bob Marion, giám đốc trung tâm đánh giá và tái hòa nhập cho trẻ em thuộc trường cao đẳng Y Albert Einstein College of Medicine ở New York nói.
Sheila Wagner, trợ lý giám đốc của trung tâm Tự kỷ thuộc trường đại học Emory University ở Atlanta, bổ sung thêm vì nhận thức của mọi người về bệnh này đã tăng nên người ta phát hiện ra bệnh này nhiều hơn.
"Các phương tiện truyền thông như vô tuyến và phim truyện đã nói nhiều về tự kỷ," Wagner nói. "Vì thế tự kỷ được số đông dân chúng nhận ra."
Một số cha mẹ có thể đã nói rằng chế độ ăn đặc biệt, thuốc và một số can thiệp hành vi đã chữa khỏi bệnh tự kỷ của con, nhưng các cha mẹ khác thử cùng chế độ can thiệp đó thì lại không thấy có kết quả. Có nhiều phương pháp điều trị được lập ra để cải thiện khả năng của người tự kỷ, nhưng chưa ai biết đến cách chữa khỏi bệnh tự kỷ.
"Chúng ta biết là nếu can thiệp sớm cho trẻ và dùng phương pháp ABA thì chúng ta có thể cải thiện chức năng của trẻ," Marion nói.
Phân tích hành vi ứng dụng, hay còn gọi là ABA, là một hình thức can thiệp dành cho trẻ mới phát hiện ra. Trong đó có các hoạt động lặp đi lặp lại để cải thiện chức năng giao lưu và thể chất cho trẻ.
Nhưng theo Marion, không hề có một phương cách chữa trị khỏi hẳn bệnh tự kỷ, và còn phụ thuộc vào đánh giá của từng bác sỹ xem phương pháp trị liệu đó có đem lại lợi ích lớn nhất cho trẻ tự kỷ hay không.
Với một vài ca, Marion nói, hành vi, trong đó có giao tiếp mắt và tương tác với người khác, phát triển kỹ năng ngôn ngữ, sẽ cải thiện đáng kể -- nhưng những rối loạn sinh học tiềm ẩn sẽ không thể thay đổi được.
"Và đó hoàn toàn không thể gọi là một cách chữa bệnh được," ông nói.
Những năm 1940, bác sỹ người Áo Bruno Bettelheim đã cho ra thuyết kết luận tự kỷ là do cha mẹ, đặc biệt là người mẹ, đã không yêu thương con mình. Những trẻ rơi vào tình cảnh nào sẽ tự thu mình lại và trở thành tự kỷ, Bettelheim tin như thế.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã bác bỏ thuyết "người mẹ tủ lạnh" này. Theo các chuyên gia y học, bệnh tự kỷ của trẻ chẳng hề liên quan đến cách nuôi dưỡng trẻ.
"Chúng tôi không hề có chứng cớ thuyết phục nào để cho rằng cha mẹ có thể đã làm hoặc không làm gì đó khiến con mình có thể bị tự kỷ," Dr. Daniel Geshwind, giám đốc chương trình gen thần kinh và trung tâm nghiên cứu thuộc trường Đại học UCLA nói. "Hầu hết những chứng cớ chúng tôi đang có đều chỉ ra rằng có một nhân tố gien đáng kẻ trong hầu hết các ca tự kỷ, tuy chưa phải là tất cả."
Stephen Wiltshire, 34 tuổi, rất nổi tiếng là chiếc camera sống. Anh ta có thể vẽ lại những thiết kế kiến trúc và cảnh quan chi tiết tới từng ngọn cỏ -- dù chỉ mới quan sát khu vực đó một lần. Wiltshire đã từng vẽ lại quan cảnh của Tokyo, Rome và London dựa vào trí nhớ sau khi bay trên bầu trời thành phố bằng thực thăng.
Wiltshire là một thiên tài tự kỷ. Anh ta có một khả năng nhận biết bất thường cho phép anh ta nhớ lại từng chi tiết của bản thiết kế, các con số và các số liệu đo đạc thường là quá khó nhớ với người khác.
Khái niệm người tự kỷ là một thiên tài đã được phổ biến đi từ nhân vật Dustin Hoffman trong bộ phim "Rain Man."
Marion công nhận có một bộ phận nhỏ những người tự kỷ có một số khả năng đặc biệt, nhưng không thể gán đặc tính này cho đại bộ phận người tự kỷ. Ông nói số đông người tự kỷ chẳng hề có một tài năng hay kỹ năng gì làm họ xuất chúng cả.
"Mỗi trẻ đều có điểm mạnh và yếu cả," Marion nói. "Quan trọng là tất cả trẻ tự kỷ đều phải được đánh giá nhiều mặt bởi các chuyên gia y học đã có kinh nghiệm đánh giá kỹ năng và những khiếm khuyết của trẻ, để định ra một kế hoạch dạy trẻ đem lại lợi ích tối đa."
Một trong những dấu hiệu của tự kỷ là có hành vị lặp đi lặp và thành quy luật, theo cuốn cẩm nang định bệnh và thống kê về các rối loạn thần kinh (DSM IV), một công cụ của các bác sỹ để định bệnh tự kỷ.
Trong khi những hành vi này -- có thể bao gồm vẫy tay, đập đầu vào tường, hoặc lắc lư người -- trông có vẻ kỳ quặc, nhưng thực ra là có mục đích cả: giúp họ bình tĩnh lại; cảm thấy yên ổn; và có thể giúp người đó giao tiếp với người khác, Wagner nói.
Các hành vi lặp đi lặp lại có thể là vấn đề nếu chúng ảnh hưởng đến sinh hoạt gia đình hoặc làm họ không thể sống độc lập được, Wagner nói thêm.
Tuy nhiên, theo Dr. Pauline Filipek, phó giáo sư về thần kinh nhi tại trường đại học California, Irvine, trẻ có thể học để bỏ dần những hành vi lặp đi lặp lại này.
"Thường thì, khi người ta lớn dần, người ta sẽ hiểu ra những hành vi như vậy làm họ khác biệt trong xã hội, và họ học cách giảm thiểu những hành vi này," Filipek nói.
"Đây là việc vơ đũa cả nắm và cần phải xét từng trường hợp vì phổ tự kỷ vô cùng rộng," Marion nói.
Tóm lại, một số người tự kỷ vẫn có thể có quan hệ xã hội nhưng thường không phải là những người bị nặng, Marion nói.
Cẩm nang DSM IV, có phần chỉ dẫn liệt kê "khiếm khuyết về tương tác xã hội" như là một tín hiệu của người tự kỷ. Nhưng không phải mọi trẻ tự kỷ đều có mức độ khó khăn như nhau khi kết nối với mọi người.
"Nhưng với những người bị nặng nhất trong phổ, thì điều này là đúng," Marion nói. "Nhưng có quá nhiều trẻ vẫn có bạn, và thậm chí một số còn có bạn thân."
"Cho rằng người tự kỷ là nguy hiểm quả là một lối suy nghĩ rất oái ăm tổn hại đến họ," Wagner nói.
Ý tưởng này xuất phát từ nhiều mẩu tin những người tự kỷ chức năng cao đã bị phát hiện trộm cắp, và có trường hợp giết người.
Tuy nhiên, nếu bạn nhìn tổng thể bộ phận những người tự kỷ, thì số người dính vào tội phạm là rất nhỏ, Wagner nói. Nếu người tự kỷ nào đó có ra tay làm gì thì có thể là họ cảm thấy khó chịu hoặc bị kích động quá mức, chứ không nhất thiết là từ động cơ đen tối, bà nói.
300 trò chơi gây hứng thú giao tiếp cho trẻ tự kỷ
Những chiến lược khuyến khích trẻ giao tiếp hàng ngày
Để các vật ngoài tầm với của trẻ: để trẻ phải yêu cầu người khác lấy hộ
Cho các vật vào trong hộp/lọ: để trẻ phải yêu cầu người khác mở nắp hộp hộ.
Các đồ chơi trẻ thích nhưng cần người lớn chỉ cho các chơi: thổi bong bóng xà phòng, hộp nhạc, v.v…
Đưa thiếu vật cần thiết: ví dụ đưa đủ bộ quần áo nhưng thiếu một chiếc tất để trẻ phải yêu cầu lấy thêm tất.
Không đưa trọn bộ đồ chơi cho trẻ, để trẻ phải yêu cầu phần còn thiếu
Cho trẻ thứ trẻ không thích, để trẻ biết bày tỏ sự phản đối và nêu yêu cầu của mình
Làm gì đó khác thường lệ hoặc bất ngờ: ví dụ tắm và rủ thêm em/anh vào cùng
Giấu đi thứ trẻ hay tìm lấy, để trẻ sẽ phải hỏi bạn tìm giúp
Lặng thinh, để trẻ phải tự nói ra nhu cầu của mình: ví dụ, khi ở trong bếp, bạn đứng chắn cái tủ lạnh, trong đó có thứ trẻ muốn lấy để ăn.
Cho trẻ thứ gì đó khác lệ thường: cho trẻ một bộ đồ đi ngủ khác bộ thường ngày
Làm nhầm có chủ ý:
Tận dụng các cơ hội khi có sự cố xảy ra: ví dụ nếu trẻ ngã chảy máu, có thể hỏi trẻ muốn băng y tế màu gì.
Cho trẻ cơ hội lựa chọn: con muốn uống nước cam hay sữa?
Câu hỏi giúp bạn hiểu nên làm cách nào để làm trẻ hứng thú giao tiếp:
Con tôi thích làm gì?
Hoạt động nào gần với những gì con tôi thích?
Có hoạt động nào khác tôi muốn thử chơi với con không?
Vào lúc nào trong ngày, con tôi sẽ muốn chơi và giao tiếp với tôi nhất? Khi nào con tỉnh táo và vui vẻ nhất? Khi nào tôi có thể tập trung chơi với con nhất?
Làm thế nào để góc chơi dễ chịu với con? Con thích những cảm giác nào? Làm thế nào để tránh những gì có thể làm con mất tập trung?
Hoạt động trước đã diễn ra như thế nào? Con tôi phản ứng ra sao? Cái gì hiệu quả? Cái gì lần sau cần thay đổi? Làm thế nào để trò đó dễ/khó hơn?
Ai có thể giúp tôi áp dụng những hoạt động đó? Tôi có cần giáo viên của con, trị liệu ngôn ngữ và tâm vận động giúp đỡ không?
Lần sau tôi sẽ thử… chơi ngắn hơn? ở nơi khác? Hoạt động khác? Rủ cả người khác trong gia đình tham gia cùng? Chơi lại giống thế?
Tìm và lượm lặt những đồ để chơi với con:
Trong nhà, nhờ người thân quan sát phản ứng của con với đồ chơi, thử phản ứng của con với đồ chơi ở cửa hàng trước khi mua, mua trên mạng..
Một số trang hữu ích
Các hoạt động liên quan đến thức ăn:
Có thể gây hứng thú với những bé thích ăn. Có nhiều cơ hội để giao tiếp khi chuẩn bị đồ ăn, dạy trẻ kỹ năng xã hội như biết chia sẻ và bình luận về những thứ chúng thích và tìm hiểu xem người thân quen của mình thích ăn gì, làm cho họ và chia sẻ đồ ăn với họ, dạy trẻ biết ăn đúng phép tắc giờ ăn. Nên ăn luôn trước mặt trẻ những gì ta đã nấu để trẻ hiểu kết quả công việc của mình. Mục đích là để trẻ thích việc nấu nướng là trải nghiệm rất vui, để lần sau trẻ lại muốn làm nữa.
Bánh mỳ:
Hình dạng: cắt bánh thành các hình dang khác nhau để trẻ yêu cầu được cắt thành hình trẻ thích.
Làm mặt người trên bánh: có thể lấy nước sốt, bơ, pho mát, cà rốt, dưa chuột, cà chua, quả bơ, bơ làm từ lạc, mứt, mật ong… làm mắt, mũi, mồm, tóc…
Cầu vồng: chọn màu làm cầu vồng
Làm bánh kẹp nhân:
Chơi rút lát bánh trong chồng bánh mà không làm đổ chồng bánh
Viết chữ lên bánh
Nắm bánh mỳ thành bóng tròn
To/nhỏ
Chơi với thức ăn và dụng cụ nhà bếp:
§ Dùng khoai tây hoặc trái cam làm mặt người. Dùng những miếng trái cây có màu sắc khác để làm mắt, mũi, miệng, tai… Cho trẻ nhắm mắt lại, lấy đi một bộ phận trên khuôn mặt trái cây, đố trẻ tìm ra bộ phận đang khuyết thiếu.
§
§ Phun hoa, vẽ hình trang trí bánh sinh nhật. Dùng kem có trộn màu thực phẩm vẽ những hình mặt người vui nhộn trên bánh mỳ hoặc bánh gạo.
§
§ Đưa cho trẻ thìa quá nhỏ hoặc muôi quá to để ăn.
§
§ Đưa cho trẻ đũa để ăn súp, hoặc dĩa để ăn sữa chua.
§
§ Cho trẻ một phần thức ăn thật ít hoặc thật nhiều đến mức gây cười.
§
§ Cắt củ quả thành nhiều hình ngộ nghĩnh, nấu, luộc, nướng, hấp cho trẻ ăn và cùng trẻ gọi tên hình dáng miếng củ quả mà trẻ ăn.
§
§ Dùng dụng cụ ép tỏi, cho bơ hay bột dẻo hoặc chuối vào, ép thành những sợi dài làm sâu, vừa chơi, vừa ăn, vừa hát bài bắt sâu…
§
§ Cho con cùng nổ bỏng ngô trong nồi, mở nồi khi bỏng ngô nổ lép bép, tạo hứng thú cho trẻ, vừa quan sát, vừa mô tả.
§
§ Bỏ những thứ đồ chơi nhỏ xíu như những viên bi, những khối xếp hình nhỏ nhiều màu sắc, hoặc những con thú nhỏ xíu vào khay đá, đổ nước vào.
§ Ngày hôm sau, lấy đá ra, thả vào nước ấm để cùng trẻ quan sát quá trình đá tan chảy, cho trẻ học về cách biết chờ đợi và sự thay đổi.
§
§ Lấy bột mỳ, trộn với muối, rải lên một cái mâm hoặc khay lớn, cùng trẻ di tay để vẽ những hình thù ngộ nghĩnh. Vẩy nước vào khay để trẻ cảm nhận sự thay đổi của bột mỳ. Dùng màu thực phẩm vẽ lên bột mỳ…
§
§ Buộc táo vào dây, cho nhiều trẻ cùng chơi ăn táo mà không cầm tay vào táo…
§
§ Cho trẻ ngồi thành vòng tròn, đeo những chiếc găng tay lớn và cứng để ăn những thức ăn nhỏ như bỏng ngô.
§
§ Thái trái cây thành những miếng nhỏ, cho trẻ xâu chúng vào những que tre rồi cùng nhau ăn như ăn kem.
Các trò chơi xã hội:
Trẻ TK thường khó khăn trong việc giao lưu với người lớn và trẻ em nên chúng ta rất cần tạo ra nhiều cơ họi để dạy trẻ biết cách giao tiếp với người khác và khi giao lưu trẻ sẽ thấy có nhiều niềm vui.
Chỉ cần chịu khó suy nghĩ và lên kế hoạch một chút thôi là bạn sẽ có thể giới thiệu dần dần với trẻ ngày càng nhiều người trong trò chơi của trẻ, và trước khi bạn kịp nhận ra điều đó thì trẻ đã phát triển thêm nhiều kỹ năng xã hội mới cũng như tự tìm thấy niềm vui cho mình. Để tạo hứng thú cho trẻ giao lưu, hãy bắt đầu với đồ hoặc trò chơi mà trẻ đã thích và tự tin chơi tốt (nhớ không nên bắt đầu bằng trò gì trẻ bị quá ám ảnh vì cách này thường khiến trẻ rất miễn cưỡng phải chia sẻ thứ đồ đó).
Bạn cũng có thể phải tập những kỹ năng mà trẻ cần có trước khi chơi với mọi người. Ví dụ, nếu bạn muốn trẻ biết chơi trò Chuyển hộp quà, bạn có thể cho trẻ tập chơi ngồi thành vòng tròn với gấu bông và bạn trước, rồi tập chơi chuyển hộp quà đó cho đến khi hết nhạc (ví dụ bạn có thể chuyển giúp hộp quà đó thay gấu bông). Sau đó khi bạn cảm thấy trẻ đã thạo rồi thì bạn có thể cho trẻ chơi với một trẻ khác (có thể là một trẻ lớn hơn hoặc anh chị em ruột). Bạn cần giảng giải cho trẻ chơi cùng là có thể phải đợi trẻ TK lâu hơn và có thể phải giúp đỡ trẻ chuyển hộp quà.
Thông qua các trò chơi xã hội, bạn có thể giúp trẻ học được nhiều kỹ năng sẽ đi theo trẻ suốt cả cuộc đời như chia sẻ, xây dựng tình bạn, giải quyết vấn đề, chờ đợi, và đợi đến lượt, v.v…
Các đồ chơi phát nhạc
Nhiều trẻ TK thích âm nhạc và các nhạc cụ cũng như đồ chơi phát nhạc. Các đồ chơi này có ưu điểm là nó có tính năng nhân quả (hành động đánh nhạc làm phát ra tiếng nhạc), vì thế trẻ có thể tham gia một cách chủ động và còn có thể thưởng thức nhạc. Đồ chơi nhạc cụ rất tốt cho việc dạy kỹ năng xã hội, chơi đợi lượt và bắt chước theo nhịp điệu và hành động (có thể chỉ đơn giản là lắc chiếc maraca hoặc đánh trống).
Nhạc cụ
Nhạc cụ là cách rất tuyệt để tạo cơ hội giao tiếp. Bằng cách thu thập các nhạc cụ hoặc những đồ gia dụng có thể giả làm nhạc cụ vào một cái hộp, bạn có thể nhờ trẻ lấy đồ nhạc cụ bằng cách chỉ vào chúng, nói tên hoặc làm tiếng mà nhạc cụ đó phát ra hoặc tả hình dạng của chúng. Hoặc chơi một đoạn nhạc và bảo trẻ hát lại giai điệu đó. Hoặc chơi nhạc cụ bằng nhiều cách khác nhau như đánh trống bằng chân hoặc khuỷu tay.
Bật lại một đoạn nhạc trẻ đã chơi
Sẽ rất thú nếu đã bật lại một đoạn nhạc trẻ đã chơi được ghi vào máy ghi âm, điện thoại hay máy tính…Hoặc bạn có thể hát một bài hát rồi ghi âm lại, hoặc bạn có thể đọc chuyện và cho trẻ làm âm thanh phụ họa (tiếng chim kêu, tiếng nước chảy…) rồi ghi lại cho trẻ nghe.
Dùng micro
Dùng micro thật hoặc đồ chơi để khuyến khích trẻ nói, hát, hoặc tạo ra những âm thanh nhộn. Bạn có thể hát một phần của bài hát rồi đưa micro cho trẻ hát tiếp hoặc bạn đọc truyện còn trẻ phát ra tiếng minh họa (tiếng lợn kêu, chim hót, bài hát Ở trang trại của McDonald) hoặc cho trẻ nói lại một phần trẻ rất quen thuộc (ví dụ Chúng tôi là … chiến sỹ, Hugo và.. các bạn, …)
Tự tạo ra nhạc cụ
Có thể chỉ là cho đậu vào hộp và lắc, hoặc buộc nắp chai kim loại vào cái que và lắc. Lấy hộp nhựa hoặc sứ làm trống để đánh. Có thể làm chũm chõe bằng cái nắp vung, nói chung là bất cứ thứ gì phát ra âm thanh cũng có thể biến thành nhạc cụ. Nhớ cho các nhạc cụ này vào một cái hộp do bạn kiểm soát nếu không trẻ sẽ nghịch những đồ này suốt ngày.
Các chương trình âm nhạc trên TV
Có thể làm theo các chương trình này cùng với trẻ, cho trẻ tập và giảng giải cho trẻ hiểu.(còn nữa)
10 điều bạn có thể làm để giúp đỡ các gia đình có con bị tự kỷ
Sự giúp đỡ dành cho gia đình có con mắc chứng tự kỷ là một món quá quý giá.
Theo số liệu ước tính, tỷ lệ mắc chứng tự kỷ ở Mỹ hiện nay là 1 trong số 110 trẻ sinh ra. Vì thế việc nhiều người trong số chúng ta đang hoặc sẽ biết một người bạn hay người thân có con tự kỷ không còn là điều quá ngạc nhiên nữa.
Khi trẻ mới được chuẩn đoán là mắc chứng này, cha mẹ thường tức tốc tìm kiếm những dịch vụ chữa trị, trường lớp và trị liệu viên phù hợp. Cái mà chúng ta thường không nghĩ đến là mối quan hệ với bạn bè, gia đình và hàng xóm thường bị thay đổi. Một số sẵn lòng sát cánh bên bạn, làm tất cả những gì họ có thể làm để giúp đỡ và vỗ về con bạn bất chấp tên bệnh đã được chuẩn đoán. Tuy nhiên, một số người thì hoặc là chỉ ngồi yên ngoài cuộc hoặc xa lánh không quan hệ với bạn nữa.
Vậy nếu bạn phát hiện ra bạn của mình, người thân hoặc hàng xóm có con bị chuẩn đoán là mắc chứng tự kỷ, điều gì sẽ xảy ra? Bạn sẽ giúp đỡ bạn của mình như thế nào? Bạn sẽ giúp đỡ con của họ bằng cách nào? Có nhiều cách bạn có thể giúp đỡ bạn mình từ việc cùng trò chuyện cho đến bố trí những buổi hẹn trẻ cùng đến chơi. Dưới đây là 10 điều bạn có thể làm để giúp đỡ các gia đình có co mắc chứng tự kỷ:
1. Ở bên người đó
Nghe thì có vẻ là việc dễ làm, nhưng cha mẹ của trẻ tự kỷ cần một người biết lắng nghe và hỏi thăm tình hình của họ. Là bạn họ, bạn có thể không hiểu được tất cả các từ chuyên biệt về tự kỷ, nhưng cha mẹ của bé tự kỷ thường muốn trò chuyện về con mình.
Tuy nhiên, điều dễ xảy ra là, khi con bị định bệnh tự kỷ, cha mẹ và con thường bị đẩy đến chỗ xa cách với mọi người. Không phải là những người đó muốn xa lánh mọi người, mà họ quá bận bịu với cách hoạt động và các trị liệu liên quan đến bệnh này, và không còn nhiều thời gian để làm việc gì nữa. Rủ họ đi uống nước với bạn hoặc chỉ là tụ tập tán chuyện có thể là một trong những cách tốt nhất để giúp bạn của bạn thoát ra khỏi vòng kim cô tự kỷ và vượt ra khỏi sự tách rời xa mọi người.
2. Cùng trò chuyện về bệnh tự kỷ
Liệu ta có nên nói với họ về bệnh này hay nên tránh nói?...đó là một băn khoăn của nhiều người. Câu trả lời là "Còn tùy." Hầu hết các cha mẹ có con tự kỷ đều sẵn lòng nói về bệnh này. Nhưng cũng có những cha mẹ không muốn tiết lộ cho ai biết con mình bị chứng bệnh này, cũng như bàn tý gì về tự kỷ cũng như tác động của nó đến con họ. Một vài cha mẹ còn chưa chịu chấp nhận con mình mắc chứng bệnh này và thậm chí không muốn nói đến một tiếng nào của từ tự kỷ chứ đừng nói gì đến việc thảo luận về chủ đề này.
Vì thế nếu bạn có người thân như vậy, bạn phải làm gì? Hãy để bạn mình tự đề cập đến chủ đề này, và hỏi xem con họ ra sao rồi. Ngay cả nếu bạn của bạn không muốn nhắc đến một tiếng nào của từ tự kỷ, họ vẫn muốn bạn hỏi thăm tình hình chung của con họ... mà không nhất thiết phải bàn luận về căn bệnh tự kỷ. Nếu bạn của bạn cởi mở bàn về bệnh này, việc bạn tỏ ra quan tâm đên con họ và chủ đề tự kỷ là hoàn toàn chấp nhận được. Vì những người có con như vậy thì mỗi bước tiến nào cũng không đến một cách hiển nhiên, họ sẽ tự hào về những bước tiến dù nhỏ nhất của con mình. Biết rằng bạn thực sự quan tâm đến con họ làm cho việc chia sẻ những điều thực sự đặc biệt có ý nghĩa.
3. Trẻ tự kỷ trông bề ngoài thế nào?
Có vẻ như đây là câu hỏi kỳ quặc. Nhưng thực tế cho thấy nhiều người gặp những trẻ đó và nói "Trông cháu không hề có vẻ gì tự kỷ cả." hoặc "Hình như cháu không hề tự kỷ." Điều thú vị là tự kỷ không có một vẻ bề ngoài đặc biệt nào cả. Đúng là một vài trẻ tự kỷ có thể có hành vi và đặc điểm chung về khả năng giao tiếp xã hội, nhưng chẳng trẻ nào giống trẻ nào cả. Vì thế khi có ai đó nói rằng họ đã biết về tự kỷ, thì không hẳn là họ sẽ hiểu con của bạn mình.
Nếu bạn có biết, đã từng tiếp xúc hoặc dạy một trẻ tự kỷ khác, thì tốt nhất là không nên so sánh những gì bạn đã biết với trẻ mà bạn đang tiếp xúc. Hơn nữa, tôi không nghĩ cần thiết phải nói cho người ngoài biết tự kỷ thì sẽ trông như thế nào. Việc sẵn lòng hiểu về những đặc điểm chung của tự kỷ là quan trọng, nhưng việc tìm hiểu những cá tính riêng của từng trẻ tự kỷ mới là cách tiếp cận tốt nhất.
Đôi khi, việc giảng giải cho người ngoài hiểu tự kỷ ở mỗi trẻ vô cùng khác nhau là một việc quá khó. Nhưng khi đã làm cha mẹ, và có bạn bè hay người thân có khoảng 10 trẻ mắc chứng này, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy mỗi trẻ đều có nét rất riêng với năng lực và mối quan tâm cũng rất khác biệt.
4. Tiên lượng bệnh
Nếu bạn đã hỏi tôi nếu con tôi được phát hiện mắc chứng tự kỷ khi 2 tuổi, khi cháu 12 tuổi thì sẽ thế nào, thì cha mẹ của trẻ tự kỷ cũng như bác sỹ đều không thể tiên lượng được điều này. Quá nhiều lần mọi người đã hỏi cha mẹ của trẻ tự kỷ câu, "Về sau bệnh này sẽ ra sao?", "Liệu cháu sẽ thoát bệnh tự kỷ chứ?" hay "Liệu cháu sẽ đi học đại học/cao đẳng chứ?" Sự thật nhiều người nên biết là chính bố mẹ của trẻ cũng không thể tiên lượng trước bệnh của con mình, và chủ đề này có thể là một chủ đề nhạy cảm. Vì chúng ta không biết điều gì sẽ xảy ra, nên tương lại thật đáng sợ và khó lường.
Không giống cha mẹ của những trẻ bình thường khác, những người thường lên kế hoạch con họ sẽ đi học cao đẳng hay học nghề, chúng ta thường sẽ biết con mình sẽ học hành ra sao, quan hệ xã hội và cư xử thế nào khi chúng trưởng thành. Vậy bố mẹ của những trẻ này có thể lên kế hoạch cho tương lai không? Có, nhưng họ sẽ đi đến chỗ chấp nhận những biến động không thể lường trước trong khi lên kế hoạch. Tương lai của những đứa con này có thể có hoặc không có phần đi học cao đẳng hay hơn thế. Chúng ta thường không biết liệu trẻ đó sẽ có thể đủ sức tự lập để sống một mình hay không?. Cha mẹ trẻ hy vọng trẻ sẽ tự lập được, nhưng thực tế trong tương lai trẻ có thể phải sống theo nhóm ở nhà hoặc sống cùng bố mẹ suốt phần đời còn lại.
Nhiều người trong số cha mẹ chúng lo lắng nếu họ có mệnh hệ gì đứa con này sẽ ra sao. Và điều này, cũng thật khó. Vì thế nếu có ai nói đến chủ đề tiên lượng bệnh này, thì cũng nên bàn về nó. Tuy nhiên cần lưu ý là một số cha mẹ sẽ không muốn nói về vấn đề này.
5. Thông tin
Gần đây có rất nhiều chuyện tuyên truyền về tự kỷ trên báo chí. Cha mẹ của trẻ tự kỷ đánh giá cao việc bạn bè và gia đình gửi thông tin cho họ đọc. Nếu bạn có người quen cởi mở bàn về tự kỷ, hãy gửi thông tin gì mà bạn đã đọc để cho họ biết bạn cũng quan tâm đến họ. Vì cha mẹ trẻ tự kỷ không nhất thiết là người luôn biết mọi thông tin cập nhật trong thế giới tự kỷ.
Một điều tôi muốn lưu ý về phần này là các cha mẹ thường không phải luôn luôn thống nhất quan điểm về các cách chữa trị tự kỷ và nguyên nhân bệnh. Vì thế, cha mẹ có thể phản ứng đôi khi rất mạnh với các nghiên cứu, bài báo, v.v… Vì vậy tôi khuyên bạn nên xem việc này nhẹ nhàng thôi. Nếu cha mẹ trẻ tự kỷ có vẻ chịu tiếp nhận thông tin mới, hãy cứ gửi thông tin mới cho họ mà không cần phải thúc ép quá.
6. Tổ chức buổi hẹn giao lưu cho trẻ
Điều mà các trẻ tự kỷ cần là được ở quanh các bạn bình thường khác. Tuy nhiên, có người xử sự như thế tự kỷ là bệnh lây nhiễm và không muốn con họ chơi với những trẻ tự kỷ. Tôi nhớ có chồng của một người bạn đã tỏ ra khó chịu về đứa con tự kỷ của người khác. Vì thế người mẹ của trẻ tự kỷ đó không bao giờ cho con giao lưu với con của cặp vợ chồng đó vì cô ấy cảm nhận rằng người chồng không muốn con mình tiếp xúc với trẻ tự kỷ đó. Đây là lời thức tỉnh phũ phàng rằng có người chấp nhận những đứa trẻ tự kỷ nhưng có người thì nhất quyết không thể.
Vậy ta có thể làm gì? Nếu bạn có người quen có con bị tự kỷ, hãy rủ cô ấy và con cùng đến chơi với con của mình. Buổi chơi đó sẽ bình thường chứ? Có thể như vậy… mà cũng có thể không còn phụ thuộc nhiều vào bọn trẻ. Kể cả nếu buổi chơi có khác với mọi khi, nó cũng tạo được cơ hội cho trẻ tự kỷ học cách cư xử/các kỹ năng của trẻ bình thường. Còn với trẻ bình thường, buổi chơi đó sẽ dạy cho trẻ biết chấp nhận và bao dung với những người không giống mình. Chấp nhận là bài học được học hỏi tốt nhất thông qua hành động, vì thế trẻ bình thường cũng sẽ học hỏi được gì đó. Đó có thể là những trải nghiệm tốt cho cả hai gia đình.
7. Chơi với hàng xóm
Khi có hàng xóm mắc chứng tự kỷ, hàng xóm tốt không những chỉ là cùng giữ sân chung cho sạch sẽ và thỉnh thoảng mời nhau chén trà. Nếu bạn có con cùng độ tuổi với con họ, hãy mời họ cho con qua chơi. Bạn có thể vừa hiểu được bệnh tự kỷ ảnh hưởng đến cá nhân trẻ đó như thế nào và cả cách giúp trẻ chơi được với nhau.
Cần lưu ý là nhiều trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc kết bạn và duy trì tình bạn, đối thoại với người khác và/hoặc cùng phối hợp trong nhóm trẻ. Thế nghĩa là bạn có thể phải can thiệp để thúc đẩy tình bạn cũng như giao tiếp giữa con bạn và trẻ tự kỷ. Hơn nữa, nhiều trẻ tự kỷ sẽ khá hơn trong môi trường có sắp đặt tình toán. Tạo ra được một buổi chơi có tổ chức có hoạt động cụ thể có thể giúp cả hai trẻ chơi với nhau vui vẻ.
8. Trông giúp trẻ cho bố mẹ trẻ được tạm nghỉ
Dù trẻ đó là trẻ mới biết đi, đã trưởng thành hay người lớn tự kỷ, việc nhờ ai trông nom hộ tạm thời luôn là một vấn đề phức tạp với cha mẹ chúng. Nhiều cha mẹ có con khuyết tật bị quá tải với những trách nhiệm hàng ngày. Nhiều trẻ trong phổ tự kỷ không ngủ ngon suốt đêm và làm mọi người kiệt sức.
Tuy nhiên khi bạn có con mắc chứng tự kỷ, tìm được một người bạn tin tưởng để trông nom con là một chuyện quá khó. Ví dụ, tôi có thể dễ dàng tìm một người trông trẻ tầm mười mấy tuổi ở gần nhà để trông đứa con gái bình thường 4 tuổi. Nhưng khi đứa con tự kỷ ở tầm tuổi đó, không thể nhờ một người trông trẻ tầm đôi mười trông được. Trẻ có thể chỉ nói được vài từ và có nhiều vấn đề về hành vi, và bố mẹ trẻ chỉ có thể tin tưởng vào ông bà hoặc người lớn khác.
Vậy điều này có ý nghĩa gì nếu bạn có người quen hoặc thân có con như vậy? Được một người bạn tin cậy hoặc người thân biết cách tương tác với trẻ này mời trông con hộ là tuyệt vời. Dù là một giờ hay một đêm, lời mời này sẽ là một món quà với người bạn đang khó khăn của bạn. Nó có thể quá bình thường, nhưng nó có thể là đáng kể với một người làm cha mẹ trẻ tự kỷ, vốn quá ngập ngụa việc, chỉ có vài giờ để đi mua đồ ở cửa hàng hoặc được có thời gian riêng tư với bạn đời.
9. Đừng phán xét
Dù là một ánh nhìn chối bỏ trong cửa hàng hay lời bình phẩm từ một thành viên trong gia đình rằng chúng ta cần phải nghiêm khắc hơn với con, hầu hết cha mẹ bé tự kỷ đều bị những người khác phán xét như vậy. Hãy thử tưởng xem nếu bạn sống một cuộc sống ngột ngạt, với bao nhiêu trị liêu viên ở nhà và không biết bao nhiêu buổi hẹn gặp bác sỹ, cha mẹ trẻ tự kỷ thường chán nản với những “lời khuyên” từ những người có con không bị tự kỷ. Dù cho bạn có nghĩ là lời phán xét của mình có tính xây dựng đến đâu thì hãy lưu ý là bày tỏ ý này ra có thể sẽ làm rạn nứt mối quan hệ của bạn với họ.
Trừ khi bạn đã từng ở địa vị của họ, còn không bạn sẽ không bao giờ hiểu được thế nào là có con bị tự kỷ. Hầu hết chúng ta đều biết rằng không nên phán xét người khác, nhưng điều này rất hay xảy ra. Và khi nó đã xảy ra, rất khó để có thể lấp đầy những thương tổn do nó gây ra.
10. Biết giữ mồm giữ miệng
Có cha mẹ luôn cởi mở nói về tình trạng bệnh của con. Tuy nhiên cũng có cha mẹ không muốn nói về bệnh này trừ khi đó là bạn thâm hoặc người thân quen. Và thậm chí còn có cha mẹ vẫn chưa chấp nhận bệnh của con và không muốn bàn luận về vấn đề này với ai cả.
Nhưng ngay cả khi cha mẹ trẻ sẵn lòng bàn luận về con mình cũng như bệnh này đến đâu, cha mẹ chúng cũng mong bạn biết giữ chuyện này riêng tư. Cha mẹ trẻ có thể cởi mở về chuyện này với một ai đó nhưng không nhất thiết có nghĩa là họ muốn bạn bè và người thân sẽ kể cho người khác biết về tình trạng hiện tại của đứa trẻ. Kín mồm là điểm rất quan trọng với các cha mẹ không muốn tiết lộ thông tin về bệnh của con.
Lời cuối
Bạn có thể biết ai đó hoặc người thân trong gia đình bị ảnh hưởng bời căn bệnh này. Bạn có thể chọn sẽ là một phần trong giải pháp giúp đỡ người đó bằng cách trợ giúp cho bạn, người thân hoặc hàng xóm. Hãy dành thời gian tìm hiểu không chỉ về bệnh tự kỷ mà cả về cá nhân đứa trẻ đó. Hãy quyết định có chấp nhận những trẻ khuyết tật không và dạy con bạn cách giúp trẻ tự kỷ bằng cách làm bạn với chúng.
Có một điều mà cha mẹ trẻ tự kỷ có thể hiểu ra được sau khi biết con bị bệnh là, tình bạn là thứ gì đó thật mong manh. Làm bạn khi mọi chuyện tốt lành thì dễ. Nhưng phải qua khó khăn thì chúng ta mới biết ai là người bạn thực sự. Quyết định hỗ trợ các gia đình có con bị tự kỷ là một trong những món quà quý giá nhất bạn có thể đem đến cho cha mẹ trẻ tự kỷ. Rất có thể hành động nghĩa hiệp này của bạn sẽ là một trong những món quà lớn nhất bạn nhận được.
"Cái khó nhất của người bạn là cố gắng hiểu khi hai người chưa hiểu nhau." Lời của Robert Brault
Phát hiện đột phá về nguyên nhân của tự kỷ
Nguồn http://www.huffingtonpost.com/dr-mark-hyman/autism-research-discovery_b_794967.html?ref=email_share
Hãy thử tưởng tượng mình là cha mẹ sinh ra một đứa trẻ hành động không bình thường và bác sỹ nói rằng con bạn bị tự kỷ, rằng bệnh này chưa rõ nguyên nhân, và chưa có phương pháp chữa trị nào cả, trừ một vài trị liệu hành vi. Đó chính là những gì cha mẹ của Jackson đã được nghe khi con trai 22 tháng của họ bị thoái trào vào nhà tù không ngôn ngữ, xa lánh xã hội, không giao tiếp và những hành vi lặp đi lặp lại đặc trưng của tự kỷ.
Khi tất cả chúng ta đều chưa có câu trả lời, và còn phải nghiên cứu thêm để tìm ra và kiểm chứng những nguyên nhân và các phương pháp chữa trị tự kỷ, lại xuất hiện những tín hiệu hy vọng mới. Một nghiên cứu mới được đăng trên tạp chí The Journal of the American Medical Association gần đây do các nhà nghiên cứu của trường Đại học University of California, Davis viết có tiêu đề "Rối loạn chức năng ty lạp thể ở tự kỷ" Mitochondrial Dysfunction in Autism" (i) đã phát hiện ra một mấu chốt sinh học gốc rễ và nghiêm trọng của tự kỷ -- là sự mất khả năng sản sinh năng lượng ở tế bào, gây tổn thương đến các ty lạp thể (là nhà máy sản xuất năng lương của các tế bào), và sự gia tăng quá trình oxi hóa (là phản ứng hóa học xảy ra khiến ôtô bị rỉ, táo bị úa vàng, mỡ bị ôi thiu, và da bị nhăn nheo). Những xáo trộn trong chuyển hóa năng lượng này không phải là do đột biến gen, vốn vẫn là nguyên nhân thường thấy ở những bất thường về ty lạp thể, mà là một tình trạng mà người ta nhận thấy ở những trẻ được nghiên cứu từ khi còn thai nghén hoặc sau khi sinh.
Kết luận là, nếu các tế bào não không thể sản sinh đủ năng lượng, và có quá nhiều phản ứng ôxi hóa, thì các nơ ron thần kinh không được kích hoạt, sẽ không có những kết nối và đèn không được bật lên với những trẻ này. Thực tế, vấn đề mất năng lượng này thường thấy ở những căn bệnh kinh niên và quá trình lão hóa -- từ bệnh tiểu đường cho đến bệnh mất trí. Chức năng của não và sự phát triển thần kinh đặc biệt rất phụ thuộc vào năng lượng sản sinh.
Đây chính là vấn đề mà tôi đã ghi chép và nhận thấy ở trường hợp của Jackson khi tôi gặp cháu lần đầu. Cháu bị mất đáng kể năng lượng ở các tế bào (nhất là tế bào não), và có dấu hiệu bị ôxi hóa nghiêm trọng. Đây cũng là vấn đề mà nhiều nhà nghiên cứu đã tìm thấy ở những nghiên cứu tương tự. (ii) Bất chấp những bằng chứng này, hầu hết các bác sỹ đều không thử chức năng ty lạp thể, sự ôxi hóa và vô vàn các nhân tố khác thường thấy ở trẻ tự kỷ.
Hãy cùng xem xét kỹ lưỡng những gì mà nghiên cứu mới trên tạp chí The Journal of the American Medical Association chỉ cho chúng ta biết về rối loạn chức năng ty lạp thể, và điều này sẽ khiến chúng ta có hướng điều trị mới như thế nào -- là những phương pháp gần giống với những phương pháp tôi đã sử dụng để đẩy lui bệnh tự kỷ của Jackson.
Tự kỷ: Rối loạn não hay là sự bất ổn sinh học của cơ thể?
Cuộc tranh luận tầm cỡ xoay quanh chuyện giới nghiên cứu về tự kỷ là (iii) liệu tự kỷ có phải là một rối loạn bất biến, không thể đảo ngược của não mang tính di truyền hay là một tình trạng rối loạn sinh học của cơ thể có thể đảo ngược được, nó có nguyên nhân có thể xác định được, những bất thường có thể định lượng, và là những rối loạn chức năng có thể điều trị được. Nói cách khác, liệu tự kỷ là án chung thân hay là một tình trạng có thể đảo ngược được?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những nguyên nhân và những hướng điều trị tự kỷ, nhưng các bác sỹ và nhà khoa học chính quy bỏ ngoài tai hầu hết những dữ liệu này. Nghiên cứu mới này, đã tạo bước đột phá mới vì nó được đăng trên một trong những tạp chí y học lớn nhất thế giới..
Trong đó, các nhà nghiên cứu của trường ĐH UC Davis đã nghiên cứu trên các trẻ em từ 2 đến 5 tuổi trong khuôn khổ của nghiên cứu Nguy cơ tự kỷ ở trẻ nhỏ do gen và môi trường tại California -- một điều tra theo lấy mẫu theo nhóm, kiểm soát theo trường hợp (a population-based, case-control investigation) với những trường hợp đã khẳng định là mắc chứng tự kỷ và có độ tuổi phù hợp, không liên quan đến gen, phát triển bình thường được khởi động vào năm 2003 và vẫn đang tiếp diễn. Điều họ tìm thấy chính là sự rối loạn chức năng ty lạp thể đã nói ở trên khiến trẻ có vấn đề về năng lượng sản sinh. Rất thú vị là những bất thường này không được tìm thấy ở các nơ ron khi sinh thiết các tế bào não mà từ xét nghiệm các tế bào não trắng gọi là lymphocytes. Có nghĩa là sự thiếu hụt về năng lượng là một vấn đề xuyên suốt toàn bộ cơ thể -- chứ không chỉ khu trú ở mỗi não.
Nghiên cứu này buộc người ta phải đặt câu hỏi: Trẻ đã mắc chứng thiếu hụt năng lượng ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể chứ không chỉ riêng não như thế nào?
Nguyên nhân của chứng rối loạn ty lạp thể (mitochondrial dysfunction) thì đã nhiều người biết rồi, nhất là vì nó liên quan đến việc chuyển hóa và bộ não, và tôi đã ghi chép lại trong cuốn "Chuyển hóa vượt trội - UtraMetabolism" và cuốn "Giải pháp cho trí óc vượt trội - The UltraMind Solution." Chúng bao gồm nguyên nhân độc hại từ môi trường (iv) -- thủy ngân, chì và những ô nhiễm hữu cơ dai dẳng (v) -- sự viêm nhiễm âm ỉ, chất gluten (có trong bột mỳ) và các chất gây dị ứng (là nguyên nhân kích hoạt viêm nhiễm) đường và các thực phẩm qua chế biến, (vi) một chế độ ăn thất thoát dinh dưỡng (vii) và những thiếu hụt dinh dưỡng.(viii) Những nhân tố này là những nguyên nhân gây ra rối loạn ty lạp thể có thể điều trị và đảo ngược được mà chúng tôi đã ghi chép lại rất rõ ràng.
Tôi đã nhận thấy tất cả những vấn đề này ở Jackson, và hơn 2 năm chúng tôi đã dần dần điều trị những nguyên nhân gây ra sự mất năng lượng ở cháu như viêm đường ruột, thủy ngân, và thiếu hụt dinh dưỡng. Theo thời gian, những xét nghiệm về chức năng ty lạp thể và độ oxi hóa (cũng như mức độ viêm nhiễm và tình trạng dinh dưỡng) của cháu đã trở lại bình thường. Khi chúng trở lại bình thường thì Jackson cũng bình thường trở lại. Cháu từ chỗ là một trẻ tự kỷ bị thoái trào hoàn toàn trở lại là một cậu bé sáu tuổi bình thường, sáng sủa đẹp trai.
Nếu tự kỷ có thể đảo ngược được thì điều này có nghĩa là gì
Đây chỉ là một câu chuyện, nhưng đã có một đứa trẻ khỏi tự kỷ, nó buộc chúng tôi phải đặt ra câu hỏi, liệu có thể có hướng điều trị hiệu quả nào cho bệnh này không: điều này sẽ diễn ra như thế nào? Nó có thể diễn ra với trẻ khác không? Quy luật sinh học là gì và điều trị chúng như thế nào?
Những tổn thất về tình cảm và tài chính cho những gia đình và xã hội phải gánh chịu căn bệnh tự kỷ là rất đáng kể. Hiện nay cứ một trong số 5 trẻ - nghĩa là 20% - có rối loạn về thần kinh. Làm thế nào để chúng ta dẹp bỏ những trách nhiệm về khoa học và đạo đức ngồi lại để chấp nhận nguồn vật lực có hạn do Viện sức khỏe quốc gia và xã hội nói chung phân bổ ($5.1 tỷ đô la mỹ cho ung thư, nhưng chỉ $141 triệu cho tự kỷ).
Hầu hết các rối loạn về phát triển thần kinh đều có những gốc rễ chung. Nhưng nếu chỉ xem xét một khía cạnh của những tình trạng đó thì sẽ không giải quyết được bài toán tự kỷ. Nghiên cứu về tự kỷ hiện này dựa trên một cách tiếp cận lỗi thời -- giống như thể một người mù khám xét một con voi đã quá quen thuộc với mọi người. Mỗi nhà nghiên cứu làm việc trong địa hạt của mình xem xét các nhân tố khác nhau và đi đến những kết luận khác nhau. Những nghiên cứu tổng hợp, hợp nhất và xem xét tất cả dữ liệu về nguyên nhân và những phương pháp chữa trị triển vọng trong thực tế chưa hề có.
Sự rối loạn chức năng ty lạp thể được chỉ ra trong nghiên cứu đăng trên JAMA mà tôi đã nói đến xét cho cùng chỉ là một triệu chứng ở phần ngọn do nhiều nguyên nhân ở phần gốc. Các nhà nghiên cứu khác đã tìm ra những viêm nhiễm xuyên suốt toàn bộ cơ thể,(ix) viêm ở não,(x) viêm nhiễm ở đường ruột,(xi) mức độ nhiễm độc, kim loại, kháng thể với gluten và casein tăng cao,(xii) thiếu hụt dinh dưỡng trong đó có các chất béo omega-3 fats,(xiii) vitamin D,(xiv) kẽm, và magiê, và tập hợp các rối loạn chuyển hóa liên quan đến các gen lắt léo làm cản trở những phản ứng hóa học cần thiết cho sức khỏe cơ thể như quá trình methylation và sulfation.(xv)
Thông điệp tôi muốn bạn giữ lại ở đây là lời giải cho bài toán tự kỷ và các rối loạn phát triển thần kinh khác sẽ không chỉ nằm ở một trong số những nhân tố này, mà ở trong tất cả những nhân tố đó, và ở mỗi cá thể ở những mức độ khác nhau. Không có chỉ một dạng "tự kỷ." Mà có nhiều dạng "tự kỷ" -- có nhiều mô hình rối loạn sinh hoạt đặc trưng với từng cháu dẫn đến nhiều tổn thương khác nhau cho bộ não khiến trẻ có những triệu chứng mà chúng ta gọi là tự kỷ.
Những nghiên cứu trong tương lai sẽ phải tổng hợp những dữ liệu hiện tại và thiết kế cả một hệ thống thích hợp cho những nghiên cứu chứ không tập trung chỉ vào một nhân tố đơn lẻ nào mà phải xem xét tất cả chúng cùng với nhau. Sau đó chúng ta sẽ phải áp dụng những phát hiện này một cách tổng thể toàn diện, các chuyên gia hành nghề sẽ phải làm việc song song với nhau, chứ không phải chỉ hợp tác với nhau, như cách thông thường và sẽ đạt kết quả đáng kể.
Để khép lại , tôi một chia sẻ câu chuyện về cậu bé Jackson, qua lời kể của bố cậu. Tôi đã ghi chép lại về trường hợp này trong một tờ báo được các đồng nghiệp thẩm định, bạn có thể đọc ghi chép của tôi ở đó nếu bạn muốn tìm hiểu chi tiết hơn.(xvi) Bài bài đó tên là "Tự kỷ: Có phải mọi vấn đề nằm ở đầu?" ở trang http://drhyman.com.
Nhưng quan trọng hơn những ghi chép của tôi, đó là câu chuyện về cậu bé Jackson và nụ cười rạng rỡ của cậu.
HÃY XEM:
Chúc bạn có một sức khỏe tuyệt vời,
Mark Hyman, MD
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)
LinkWithin
